Sách đại học của khổng tử
Tiết trước tiên
大学之道，在明明德，在亲民，在止于至善。知止而后有定，定而后能静，静而后能安，安而后能虑，虑而后能得。物有本末，事有终始。知所先后，则近道矣。
Đại học bỏ ra đạo: tại minh minh-đức, trên thân dân, trên chỉ ư chí thiện. Tri chỉ nhi hữu hậu định; định nhi hậu năng tĩnh; tĩnh nhi hâu năng yên; lặng như hậu năng lự; lự nhi hậu năng đắc. Trang bị hữu bản mạt, sự hữu tầm thường thủy; tri sở tiên hậu, tắc cận đạo hỷ.
Dịch nghĩa
Đạo đại học là ở đoạn làm biệt lập đức sáng, là sinh hoạt chỗ khiến cho đời sinh sống dân chúng không hoàn thành đổi mới, là tại vị trí khiến cho những người ta ngơi nghỉ vào cõi chí thiện. Hiểu được phải đạt mức cõi chí thiện, thì đã có được phương phía kiên định; đã chiếm lĩnh được phương hướng kiên định, thì có thể tĩnh, đã hoàn toàn có thể yên tĩnh thì rất có thể an tâm; đã gồm thể an tâm thì hoàn toàn có thể suy nghĩ, đã suy xét rồi thì có thể thu hoạch. Muôn vật đều có gốc ngọn nặng nhẹ, muôn vật đều sở hữu đầu cuối trước sau. Biết bố trí đúng trang bị tự trước sau của sự việc vật, thì đã sắp với Đạo vậy.
Bạn đang xem: Sách đại học của khổng tử
Chú giải
1. Thân dân. Tứ tưởng luân lí của Nho gia. Gần cận dân chúng để giáo dưỡng họ. Khổng Dĩnh Đạt đời Đường nói trong Lễ kí chủ yếu nghĩa, “Thân dân giả, ngôn đh chi đạo trên thân ái vu dân” (Thân dân, nói đạo đại học là tại đoạn yên dân). Chu Hi thời nam Tống nói trong Tứ thư tập chú; “Trình Tử nói rằng, thân yêu cầu là tân. Tân có nghĩa là bỏ cái cũ, ý nói sẽ tự bản thân làm rành mạch cái đức sáng của mình, lại phải cần suy ra đến người khác khiến họ cũng rất có thể bỏ được vết dơ dáy nhiễm phải từ trước. Công ty trương cảm hóa bạn khác bằng thực tế đạo đức của mình. Vương vãi Thủ Nhân thời Minh nói: “An bách tính, tức là thân dân. Nói thân dân là kiêm cả ý giáo dưỡng. Nói tân dân thì hơi thiên lệch”. “Yêu loại mà dân yêu, ghét dòng mà dân ghét, đó gọi là phụ huynh dân, này đều là chân thành và ý nghĩa của chữ “thân”. “Thân dân” thì cũng như Mạnh Tử nói “thân thân quần chúng (Truyền tập lục). Lại nói: “Nói minh minh đức, là lập mẫu thể của thiên địa vạn đồ nhất thể (Đại học tập vấn) là cần sử dụng tâm học tập để phân tích và lý giải “thân dân”.
2. Chí thiện. Đạo đức hoàn mỹ. 1 trong ba cương cứng lĩnh “đại học” của Nho gia. Khổng Dĩnh Đạt đời Đường sớ: “chí thiện giả, ngôn đh chi đạo, trên chỉ xử ư chí thiện bỏ ra hành (Chí thiện là nói dừng chân tại nơi chí thiện – Lễ kí chính nghĩa). Chu Hi thời phái mạnh Tống mang “lí” để thích hợp nghĩa chí thiện: “chí thiện, tắc sự lí tất nhiên chi cực dã” (Chí thiện là tột đỉnh của sự lý đương nhiên, dòng lẽ việc phải bởi vậy – Tứ thư tập chú). Vương vãi Thủ Nhân đời Minh: “Chí thiện chỉ là dòng tâm này thuần với cực điểm của lẽ trời” (Truyền tập lục, nhất) “chí thiện sống tại trung ương ta, chứ chưa phải nhờ mong ở bên ngoài” (Đại học vấn). Đó là đem “tâm tức lí” để thích nghĩa “chí thiện”.
Trần Xác sống buổi giao thời Minh Thanh thì mang đến rằng: “Thiên hạ chí lí vô cùng, nhất nhân bỏ ra tâm hữu hạn” (Cái lí của dương gian thì vô cùng, chiếc tâm của một fan thì hữu hạn). “Đạo vô tân, tri diệc vô tận” (Đạo là vô tân, biết cũng là vô tận), “Phù học, hà tận bỏ ra hữu! thiện ý trung hựu hữu thiện yên, chí thiện đưa ra trung hựu hữu chí thiện yên” (Học làm cái gi có địa điểm cùng tận. Trong cái thiện lại có cái thiện trong đó, trong cái chí thiện lại có cái chí thiện trong đó). “Kim nhật hữu kim nhật chí thiện, minh nhật hữu minh nhật chí thiện” “phi ngô bỏ ra thông minh khả dĩ ức nhi tận bỏ ra dã” (Hôm nay gồm cái chí thiện hôm nay, ngày mai bao gồm cái chí thiên ngày mai. Chưa hẳn sự lý tưởng của ta hoàn toàn có thể ức đoán không còn được – Đại học biện).
Xem thêm: 10 Tay Trống Nhạc Rock Hay Nhất Thế Giới Hiện Nay, Các Bài Hát Rock Hay Nhất
Tiết sản phẩm công nghệ hai
古之欲明明德于天下者，先治其国；欲治其国者，先齐其家；欲齐其家者，先修其身；欲修其身者，先正其心；欲正其心者，先诚其意；欲诚其意者，先致其知。致知在格物。
Cổ chi dục minh minh-đức ư dương gian giả; tiên tri kỳ quốc; dục tri kỳ quốc giả; tiên tề kỳ gia; dục tề kỳ gia giả; tiên tu kỳ thân; dục tu kỳ thân giả; tiên chủ yếu kỳ tâm; dục bao gồm kỳ trung khu giả; tiên thành kỳ ý; dục thành kỳ ý giả; tiên trí kỳ tri; trí tri; tại phương pháp vật.
Dịch nghĩa
Người xưa mong mỏi làm tách biệt đức sáng sủa trong thiên hạ, trước hết yêu cầu bình trị được nước mình; hy vọng bình trị được nước mình, trước hết bắt buộc sửa sang mang lại nhà mình được chỉnh tề xuất sắc đẹp; mong mỏi sửa sang đơn vị mình mang đến chỉnh tề xuất sắc đẹp; trước hết buộc phải tu chỉnh bản thân mình; mong mỏi tu chỉnh bạn dạng thân mình; trước hết đề nghị lo duy trì cho mẫu tâm mình ngay ngắn, ước ao giữ mang lại ngay ngắn mẫu tâm mình, trước tiên phải tạo cho ý niệm bản thân được chân thành; muốn tạo cho ý niệm bản thân được thực tâm thì trước hết, phải bao gồm sự gọi biết; mà nhỏ đường để có được sự hiểu biết chính là nghiên cứu đến nơi mang đến chốn chiếc nguyên lí của sự việc vật.
Chú giải
1. Giải pháp vật trí tri. Nói tắt là “cách tri”. Mệnh đề nhận thức luận của Nho giáo. Mở ra sớm tốt nhất ở Lễ kí, Đại học. “Trí tri tại biện pháp vật”, “cách thứ nhi hậu tri chí”. Vào lời truyện không tồn tại giải thích. Chu Hi thời phái mạnh Tống dựa tự động mà giải thích, gọi là “bổ Đại học bí quyết vật trí tri truyện” (Bổ sung lời truyện về cách vạt trí tri vào sách Đại học), cho rằng “Trí tri tại cách vật” tức là: “Ngôn dục trí ngô bỏ ra tri, tại tức vật dụng nhi thuộc kì lí” (Nói năng mong muốn dẫn đến việc hiểu biết của ta, thì yêu cầu tiếp xúc với vật cơ mà tìm đến hết chiếc lí của chính nó - Tứ thư tập chú). Ý nói bạn ta chỉ bao gồm thể bằng cách nhận thức sự trang bị ngoại giới thì mới rất có thể không dứt tăng thêm đọc biết của mình. Vương Thủ Nhân thời Minh giải thích cách là chính, coi “cách vật” là “chính tâm”. Đều không phải là bản ý của Đại học.
Khổng Tử tuy không nói rõ “cách thiết bị trí tri”, song tư tưởng “cách trí” của Nho gia cũng khởi nguồn từ nhận thức luận của Khổng Tử. Trong vấn đề “cầu tri” (tìm tìm tri thức), Khổng Tử công ty trương “đa văn trạch kì thiện nhi tòng chi, đa kiến nhi chí chi” (Luận ngữ, Thuật nhi) và nói :”Ngã phi sinh nhi tri bỏ ra giả, hiếu cổ, mẫn dĩ cầu bỏ ra giả dã (Luận ngữ, Thuật nhi). Sau đây học phái Tuân Tử lại đưa ra “bất văn tức đồ gia dụng thiểu chí”, “kiến đồ vật nhiên hậu tri thị phi sở tại” (Không hỏi thì bài toán hiểu biết sẽ ít; thấy được sự vật rồi new biết sự phải trái ở đâu - Tuân Tử, Nghiêu vấn), chắc hẳn rằng là điểm dựa cho “cách trang bị trí tri” của Đại học. Đến giao thời Minh Thanh, vương vãi Phu chi lí giải “cách vật” và “trí tri” là quan hệ nam nữ biện triệu chứng giữa nhấn thức cảm tính cùng nhận thức lí tính, chỉ ra rằng hai phương diện “trí tri” cùng “cách vật” giúp sức lẫn nhau (Thượng thư dẫn nghĩa, Thuyết mệnh trung nhị). Nhan Nguyên, đời Thanh giải thích “cách vật” là “phạm thủ thực tố kì sự” (bắt tay vào thật làm việc ấy) với nói “thủ bí quyết kì đồ dùng nhi hậu tri chí” (mó tay vào vật rồi kế tiếp mới phát âm biết - Tứ thư chủ yếu ngộ, Đại học). Sự lý giải khác nhau của các thời Tống, Minh, Thanh so với mệnh đề “cách thứ trí tri” đã và đang phản ánh sự trái chiều của hai một số loại nhận thức luận cổ kính của Trung Quốc.
2. Thành ý bao gồm tâm. Bốn tưởng luân lí và cách thức tu dưỡng đạo đức nghề nghiệp của Nho gia. Thành ý là ko được dối mình. Bao gồm tâm là lòng bắt buộc ngay thẳng. Khổng Tử tuy chưa nói rõ “Thành ý chính tâm” song đã gồm tư tưởng ấy. Luận ngữ Tử hãn nói: “Tử hay tứ: vô ý, vô tất, vô cố, vô ngã”, “vô ý” chính là yêu mong “thành ý”. Chu Hi chú: “Ý, bốn ý dã” (ý là ý riêng biệt mình) - Luận ngữ chương cú tập chú). Ông còn nói với những đệ tử “Ngô vô ẩn hỗ nhĩ. Ngô vô hành nhi bất dữ nhị tam tử dã, thị Khâu dã - Luận ngữ. Thuật nhi) về mệnh đề này của Đại học, Khổng Dĩnh Đạt sớ: “Năng thành thực kì ý, tắc vai trung phong bất khuynh tà dã… Ý năng tinh thành, rứa năng tâm chính dã. (Có thể tạo cho ý mình thành thực, thì lòng ko thiên lệch… Ý tinh thành được cho nên vì thế lòng thật thà vậy). Chu Hi thời phái nam Tống chú: “Tâm giả, thân chỉ sở chủ dã. Thành; thực dã. Ý giả, tâm bỏ ra sở phát dã. Thực kỳ tâm chi sở phát, dục kì độc nhất vô nhị ư thiện nhi vô từ khí dã” (Tâm là cái quản lý mình. Thành là thật. Ý là cái bởi vì tâm vạc ra. Tạo nên cái tâm phát ra được thật, mong nó đều xuất sắc mà ko tự dối mình vậy). “Ý kí thực, tắc chổ chính giữa khả đắc nhi chính dã” (Ý sẽ thật, thì lòng có thể được ngay thật vậy - Tứ thư tập chú).
(t/h)
Tags:
Nho Giáo - Đạo Nho - lrocrevn.com - About us
This thư điện tử address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled khổng lồ view it.
